سفارش تبلیغ
صبا ویژن
 
مسافر کوچولو
درباره وبلاگ


طول ناحیه در قالب بزرگتر از حد مجاز
آمار وبلاگ
  • بازدید امروز: 2
  • بازدید دیروز: 5
  • کل بازدیدها: 96435



در بختیارى  زنانى فرزانه و ادیب و تاریخ‏دان ظهور کردند که غالباً درکتابهاى تذکره و سفرنامه‏هاى سیاحتگران اروپایى ذکرى از آنها به میان آمده است. ظهور زنان‏دانشمند و ادب‏ور در بختیارى به سبب توجه بسیار بختیاریها به آموختن علم و ادب و استعدادفوق‏العاده آنان در تحصیل علم است چنانکه دکتر الیزابت مکبن روز (E. Macben Ross)در این‏باره مى‏نویسد: «زنهاى بختیارى استعداد فوق‏العاده‏اى در سواد آموزى دارند و تنها ترس من آن‏است که اگر آنها به دنبال کسب دانش بروند از کار اصلى خود که همان خانه‏دارى و فراگیرى‏حرفه‏هاى محلى است باز مى‏مانند».

از میان بانوان فرهیخته و تاریخ‏دان بختیارى مى‏توان به کسانى چون بى‏بى‏مریم و حاج بى‏بى‏نیلوفر از دختران حسینقلى‏خان ایلخانى مشهور بختیارى، حاج بى‏بى‏زینب و بى‏بى‏خانم همسرامامقلى‏خان حاجى ایلخانى و شاخصتر از همه بانوان حاج بى‏بى‏کوکب دختر نصیرخان سردارجنگ اشاره نمود. در این میان مثلاً وسعت اطلاعات و آگاهى بى‏نظیر بى‏بى خانم درباره‏اوضاع سیاسى و اجتماعى ایران در دوره قاجار تا بدانجاست که سر آرنولد ویلسون A.Wilson)(Sir که از ایرانشناسان و کارشناسان بزرگ خاورمیانه در عصر خود بود و تا ریاست شرکت‏نفت ایران و انگلیس نیز رسید در خاطرات خود درباره او مى‏نویسد: «در اینجا باید گفت که من‏در بین مردم ایران از هر طبقه اعم از ذکور و اناث، حتى در میان رجال سیاسى این کشور کمترکسى را دیده‏ام که به اندازه این بى‏بى وسعت اطلاعات داشته باشد.»

چنانکه اشاره شد از دیگر زنان فرزانه و ادیب بختیارى بى‏بى‏کوکب است. حاج بى‏بى‏کوکب‏بختیار دختر نصیرخان سردار جنگ ایلخانى بختیارى و همسر فتحعلى خان سردار معظم در سال‏1271 ه .ش متولد شد و تحصیلات خود را به راه و رسم قدیم زیر نظر معلم‏هاى سرخانه که‏غالباً از بین مدرسان زبده اصفهان برگزیده مى‏شدند با توجه و مراقبت خاص پدر انجام داد و بعدبا مطالعه مستمر آثار ادبى و متون تاریخى و دینى و مراوده با علما و اهل ادب تکمیل نمود.

بى‏بى‏کوکب از بانوان فرهیخته و کتاب دوست عصر به شمار مى‏رفت و نخستین بانوى‏ایرانیست که به نگارش سفرنامه فرنگستان پرداخته و سفرنامه وى، که نسخه دستنویس آن نزددکتر مظفر بختیار نوه پسرى آن مرحومه موجود است، نمودار وسعت اطلاع و دقت نظر وقدرت و قریحه ادبى و نگارش و انشاء استوار و ادیبانه اوست. بى‏بى کوکب با اهتمام و مراقبتى‏که در انجام فرائض مذهبى داشت در سال 1327 ه .ش به مکه مشرف گردید.

آقاى عبدالعلى خسروى از مورخان بختیارى درباره ایشان مى‏نویسد: «بى‏بى کوکب ازخانواده خوانین بختیارى و از زنان فاضله روزگار خود بود. او با سنت شکنى‏هاى خود تمام‏کارهاى سیاسى و اجتماعى مردان را انجام مى‏داد و خاطرات خود را نیز یادداشت کرده که‏متأسفانه هنوز چاپ و منتشر نگردیده است.»در کتابهاى تاریخ ایل بختیارى و بختیاریها وقاجاریه هم ضمن شرح احوال بى‏بى کوکب در مقام یکى از بانوان دانشور و با فرهنگ به سفرنامه‏ایشان نیز اشاره شده است.

بى‏بى کوکب معمولاً زمستان را در اصفهان و تهران و بقیه سال را در روستاى دِزَّک و گلینک‏در چهارمحال و بختیارى بسر مى‏برد پس از بزرگ شدن فرزندان و واگذارى دزک به پسران خودبیشتر اوقات در ملک شخصى خود خُشو لنجان که بسیار به اصفهان نزدیک بود اقامت داشت.هنگامى که بى‏بى کوکب در دزک ساکن بود عمارت دزّک پذیراى شخصیتهاى مشهور ادبى ورجال بود از دکتر محمد مصدق تا علامه دهخدا و برخى از شخصیتهاى خارجى. به تفصیلى که‏در احوال دهخدا آمده‏تألیف لغتنامه و امثال و حکم در دزک و با استفاده از کتابخانه مجهزعمارت دزک آغاز شد. عمارت یا به اصطلاح محلى قلعه دزک از آثار ممتاز معمارى و هنرى‏دوره قاجاریه است که نظر به ارزش هنرى آن جزو آثار درجه یک حفاظت شده ملى به ثبت‏رسیده است.

ایجاد اولین کارگاههاى قالى‏بافى و قلاب‏دوزى به منظور تولید انبوه و ایجاد اشتغال براى‏زنان دزک در ساعات فراغت از اقدامات مهم بى‏بى کوکب است.

وفات حاج بى‏بى کوکب در اردیبهشت ماه سال 1339 ه .ش اتفاق افتاده و آرامگاه آن‏مرحومه در تکیه میرفندرسکى اصفهان، آرامگاه خانوادگى و اختصاصى بزرگان بختیارى، قراردارد.

سفرنامه فرنگستان حاج بى‏بى کوکب چنانکه پیشتر نیز گفته شد نخستین خاطرات وسفرنامه شناخته شده‏اى است که تاکنون از یک بانوى ایرانى سراغ مى‏رود و بى‏بى کوکب آن رادر شرح سفر فرنگستان که همراه با همسر خود فتحعلى‏خان سردار معظم که در اواخر سده‏گذشته به ضرورتى پیش آمده بود نوشته است. در این سفرنامه علاوه بر اعتبار و ارزش ادبى آن‏بخصوص وسعت اطلاعات و آگاهى و تیز بینى و خودناباختگى وبى‏اعتنایى نویسنده در برابرظواهر مردم فریب فرنگ و کوشش در حفظ شعائر و آداب و سنن ایرانى و مذهبى بسیار قابل‏توجه است.

دوره قاجار را مى‏توان هنگامه رواج ادبیات خاطره نگارى و سفرنامه‏نویسى دانست در این‏دوره بسیارى از نویسندگان و بزرگان از خود خاطرات یا سفرنامه‏اى به یادگار نهادند ولى اکثرسفرنامه‏هاى این دوره از جنبه ادبى و قدرت انشاء و سخن‏پردازى ارزشى ندارد. اما سفرنامه حاج‏بى‏بى کوکب علاوه بر دقت نظر و تیزبینى نویسنده به نثرى پخته و استوار و انشائى ادیبانه به‏نگارش درآمده است. اشاره به آیات و احادیث و امثال فارسى و عربى، تضمین ابیات مختلفى ازشعرایى چون مولانا و حافظ، کاربرد ترکیبات، اصطلاحات و کنایات ادبى و استفاده از انواع‏سجع و موازنه نمودار وسعت اطلاع و ذوق و قریحه و همچنین تتبع نویسنده در متون ادب‏فارسى است و خصوصاً تأثیرپذیرى نویسنده از کلیله‏ودمنه و انوار سهیلى که از کتابهاى متداول‏ادبى در آن زمان بود مشهود است.

 




موضوع مطلب :
<   1   2