|
مسافر کوچولو درباره وبلاگ  آخرین مطالب آرشیو وبلاگ پیوندهای روزانه پیوندها
آمار وبلاگ
 شنبه 93 مرداد 4 :: 6:16 عصر :: نویسنده : مرتضی ابدالی
در بختیارى زنانى فرزانه و ادیب و تاریخدان ظهور کردند که غالباً درکتابهاى تذکره و سفرنامههاى سیاحتگران اروپایى ذکرى از آنها به میان آمده است. ظهور زناندانشمند و ادبور در بختیارى به سبب توجه بسیار بختیاریها به آموختن علم و ادب و استعدادفوقالعاده آنان در تحصیل علم است چنانکه دکتر الیزابت مکبن روز (E. Macben Ross)در اینباره مىنویسد: «زنهاى بختیارى استعداد فوقالعادهاى در سواد آموزى دارند و تنها ترس من آناست که اگر آنها به دنبال کسب دانش بروند از کار اصلى خود که همان خانهدارى و فراگیرىحرفههاى محلى است باز مىمانند». از میان بانوان فرهیخته و تاریخدان بختیارى مىتوان به کسانى چون بىبىمریم و حاج بىبىنیلوفر از دختران حسینقلىخان ایلخانى مشهور بختیارى، حاج بىبىزینب و بىبىخانم همسرامامقلىخان حاجى ایلخانى و شاخصتر از همه بانوان حاج بىبىکوکب دختر نصیرخان سردارجنگ اشاره نمود. در این میان مثلاً وسعت اطلاعات و آگاهى بىنظیر بىبى خانم دربارهاوضاع سیاسى و اجتماعى ایران در دوره قاجار تا بدانجاست که سر آرنولد ویلسون A.Wilson)(Sir که از ایرانشناسان و کارشناسان بزرگ خاورمیانه در عصر خود بود و تا ریاست شرکتنفت ایران و انگلیس نیز رسید در خاطرات خود درباره او مىنویسد: «در اینجا باید گفت که مندر بین مردم ایران از هر طبقه اعم از ذکور و اناث، حتى در میان رجال سیاسى این کشور کمترکسى را دیدهام که به اندازه این بىبى وسعت اطلاعات داشته باشد.» چنانکه اشاره شد از دیگر زنان فرزانه و ادیب بختیارى بىبىکوکب است. حاج بىبىکوکببختیار دختر نصیرخان سردار جنگ ایلخانى بختیارى و همسر فتحعلى خان سردار معظم در سال1271 ه .ش متولد شد و تحصیلات خود را به راه و رسم قدیم زیر نظر معلمهاى سرخانه کهغالباً از بین مدرسان زبده اصفهان برگزیده مىشدند با توجه و مراقبت خاص پدر انجام داد و بعدبا مطالعه مستمر آثار ادبى و متون تاریخى و دینى و مراوده با علما و اهل ادب تکمیل نمود. بىبىکوکب از بانوان فرهیخته و کتاب دوست عصر به شمار مىرفت و نخستین بانوىایرانیست که به نگارش سفرنامه فرنگستان پرداخته و سفرنامه وى، که نسخه دستنویس آن نزددکتر مظفر بختیار نوه پسرى آن مرحومه موجود است، نمودار وسعت اطلاع و دقت نظر وقدرت و قریحه ادبى و نگارش و انشاء استوار و ادیبانه اوست. بىبى کوکب با اهتمام و مراقبتىکه در انجام فرائض مذهبى داشت در سال 1327 ه .ش به مکه مشرف گردید. آقاى عبدالعلى خسروى از مورخان بختیارى درباره ایشان مىنویسد: «بىبى کوکب ازخانواده خوانین بختیارى و از زنان فاضله روزگار خود بود. او با سنت شکنىهاى خود تمامکارهاى سیاسى و اجتماعى مردان را انجام مىداد و خاطرات خود را نیز یادداشت کرده کهمتأسفانه هنوز چاپ و منتشر نگردیده است.»در کتابهاى تاریخ ایل بختیارى و بختیاریها وقاجاریه هم ضمن شرح احوال بىبى کوکب در مقام یکى از بانوان دانشور و با فرهنگ به سفرنامهایشان نیز اشاره شده است. بىبى کوکب معمولاً زمستان را در اصفهان و تهران و بقیه سال را در روستاى دِزَّک و گلینکدر چهارمحال و بختیارى بسر مىبرد پس از بزرگ شدن فرزندان و واگذارى دزک به پسران خودبیشتر اوقات در ملک شخصى خود خُشو لنجان که بسیار به اصفهان نزدیک بود اقامت داشت.هنگامى که بىبى کوکب در دزک ساکن بود عمارت دزّک پذیراى شخصیتهاى مشهور ادبى ورجال بود از دکتر محمد مصدق تا علامه دهخدا و برخى از شخصیتهاى خارجى. به تفصیلى کهدر احوال دهخدا آمدهتألیف لغتنامه و امثال و حکم در دزک و با استفاده از کتابخانه مجهزعمارت دزک آغاز شد. عمارت یا به اصطلاح محلى قلعه دزک از آثار ممتاز معمارى و هنرىدوره قاجاریه است که نظر به ارزش هنرى آن جزو آثار درجه یک حفاظت شده ملى به ثبترسیده است. ایجاد اولین کارگاههاى قالىبافى و قلابدوزى به منظور تولید انبوه و ایجاد اشتغال براىزنان دزک در ساعات فراغت از اقدامات مهم بىبى کوکب است. وفات حاج بىبى کوکب در اردیبهشت ماه سال 1339 ه .ش اتفاق افتاده و آرامگاه آنمرحومه در تکیه میرفندرسکى اصفهان، آرامگاه خانوادگى و اختصاصى بزرگان بختیارى، قراردارد. سفرنامه فرنگستان حاج بىبى کوکب چنانکه پیشتر نیز گفته شد نخستین خاطرات وسفرنامه شناخته شدهاى است که تاکنون از یک بانوى ایرانى سراغ مىرود و بىبى کوکب آن رادر شرح سفر فرنگستان که همراه با همسر خود فتحعلىخان سردار معظم که در اواخر سدهگذشته به ضرورتى پیش آمده بود نوشته است. در این سفرنامه علاوه بر اعتبار و ارزش ادبى آنبخصوص وسعت اطلاعات و آگاهى و تیز بینى و خودناباختگى وبىاعتنایى نویسنده در برابرظواهر مردم فریب فرنگ و کوشش در حفظ شعائر و آداب و سنن ایرانى و مذهبى بسیار قابلتوجه است. دوره قاجار را مىتوان هنگامه رواج ادبیات خاطره نگارى و سفرنامهنویسى دانست در ایندوره بسیارى از نویسندگان و بزرگان از خود خاطرات یا سفرنامهاى به یادگار نهادند ولى اکثرسفرنامههاى این دوره از جنبه ادبى و قدرت انشاء و سخنپردازى ارزشى ندارد. اما سفرنامه حاجبىبى کوکب علاوه بر دقت نظر و تیزبینى نویسنده به نثرى پخته و استوار و انشائى ادیبانه بهنگارش درآمده است. اشاره به آیات و احادیث و امثال فارسى و عربى، تضمین ابیات مختلفى ازشعرایى چون مولانا و حافظ، کاربرد ترکیبات، اصطلاحات و کنایات ادبى و استفاده از انواعسجع و موازنه نمودار وسعت اطلاع و ذوق و قریحه و همچنین تتبع نویسنده در متون ادبفارسى است و خصوصاً تأثیرپذیرى نویسنده از کلیلهودمنه و انوار سهیلى که از کتابهاى متداولادبى در آن زمان بود مشهود است.
موضوع مطلب : |
||
 |
